FBA
Fundación Bautista Álvarez

Entrevistas

ENTREVISTA PUBLICADA NA REVISTA "CEIBE" Nº 11, VOCEIRO DA AN-PG, EN OUTONO DE 1977

ENTREVISTA PUBLICADA NO "GUIEIRO" Nº 17, XULLO 1994, VOCEIRO DA UNIÓN DA MOCIDADE GALEGA

ENTREVISTA INÉDITA REALIZADA EN XANEIRO DE 2005

ENTREVISTA PUBLICADA EN "EL PROGRESO" O 6 DE XULLO DE 2008

ENTREVISTA PUBLICADA EN "EL PROGRESO" O 1 DE MARZO DE 2013

 

 

 

 

 

ENTREVISTA PUBLICADA NA REVISTA "CEIBE" Nº 11, VOCEIRO DA AN-PG, EN OUTONO DE 1977

 

Bautista Álvarez ten unha longa e positiva historia na formación e consolidación das forzas que hoxe conforman o BN-PG. A súa vida, dende os anos mozos, estivo dedicada de cheo á loita pola liberación do noso povo. Foi detido varias veces, pasando pola prisión, as multas e a tortura. Alguén, hai uns días, dicía que Bautista Álvarez é o Castelao de hoxe, que asumiu con acerto o papel das loitas de liberación das nacións asoballadas no contesto socialista mundial. Dentro da AN-PG foi elixido pola zona de Vigo como representante na Dirección Nacional e esta tívoo sempre como a súa figura máis representativa. No I Congreso que a UPG remata de facer, foi elixido como Presidente. Por este motivo dimitiu como membro da Dirección Nacional, e por este motivo tamén a redacción de CEIBE faille esta entrevista, como un pequeno homenaxe ao seu labor forte e rexo dentro da nosa organización.

 

A túa decisión de dimitir da Dirección Nacional da AN-PG lévanos a plantexar a contradición que pode existir entre ser dirixente dun partido político e estar tamén na Dirección dunha organización política como a Asemblea. ¿Qué pensas ti ao respecto?

Por máis que a AN-PG estexa estruturada como organización política apartidaria na que teñen cabida os militantes de partidos políticos cuxa ideoloxía, disciplina e praxe non entren en conflito cos principios sustentados pola mesma, e aínda que nin a Asemblea nin a UPG teñan establecida ningunha norma a este respecto, o feito é que existiu sempre unha independencia clara entre as dúas organizacións. Aparentemente, a miña elección como Presidente da UPG podía deixar en entredito tal independencia, de seguir ostentando un cargo directivo dentro da AN-PG. Non hai que esquecer o carácter político de ambas asociacións, aínda que os niveis difiran entre unha, estruturada como partido, e outra, como fronte. Por outra banda, a exclusiva dedicación ao traballo da UPG, derivada das funcións asumidas pola presidencia dentro da mesma, podía restar eficacia ao labor a desenvolver nun posto de responsabilidade na Asemblea. Estes foron, en derradeira instancia, os motivos que me impulsaron a presentar a dimisión.

Enfocado xa o problema a nivel xeral, ¿pode haber contradición entre unha militancia partidista e a propia da AN-PG?

De ningún xeito. A AN-PG permite a militancia dos seus afiliados en partidos que non contradigan nin os principios políticos nin a autoorganización defendida na súa declaración programática. Esixe, por suposto, a coincidencia estratéxica nós obxectivos perseguidos, e que se concretan na liberación nacional e social de Galicia. Pode o partido ir máis lonxe no seu programa reivindicativo, cimentar incluso a loita en postulados de procedencia ideolóxica diversa, coa condición única de que tales diferenzas non impliquen diverxencias coa liña estratéxica defendida por aquela. A UPG ten toda a súa militancia compartindo, xuntamente con moitas persoas independentes, a loita pola soberanía e descolonización do noso povo.

¿Seguirás, pois, militando na AN-PG?

Por suposto que si. Esta pregunta está explicitamente contestada na resposta anterior.

Todos aqueles que queren que a Asemblea "suavice" as posturas nacionalistas referentes á táctica e estratexia, á política de alianzas, etc., falan de manexismo da AN-PG por parte da UPG. ¿Qué nos podes dicir desto?

A UPG é un partido de carácter marxista-leninista que pretende a instauración do socialismo en Galiza a través da revolución nacional-popular. Neste obxectivo inmediato coincide plenamente coa AN-PG, aínda que non se esgote nel a súa loita política, tendente á eliminación da residual contradición de clases que, sen xénero de dúbidas, ha de pervivir despois da liberación nacional. Soamente a revolución socialista, finalidade última do noso partido, pode levar a cabo semellante obxectivo. Dende esta perspectiva resulta doado comprender que calquera tipo de “manexismo" da UPG dentro da Asemblea, ademais de absurdo, significa a extorsión dos prantexamentos tácticos elixidos pola súa estratexia revolucionaria. Non lle interesa convertela nunha organización comunista. En ningún intre cometeu un erro semellante. O único que fixo foi combater sen acougo as desviacións españolistas do intrusismo político, contribuíndo, desta maneira, ao afortalamento decisivo da propia identidade da AN-PG.

Moitos que deica agora se chamaban "nacionalistas" comezan a silenciar ou esquecer a contradición nacionalismo- españolismo. ¿Por qué esta contradición sigue sendo o reflexo ideolóxico da contradición principal en Galiza?

A contradición universal clases populares-oligarquía dominante reviste en Galiza, en tanto nación colonizada, a forma de nacionalismo-españolismo: nacionalismo (clases populares galegas), fronte a españolismo (oligarquía dominante do Estado español). Ser nacionalista en Galiza é, xa de por si, unha actitude revolucionaria. O españolismo contribúe obxectivamente -ignorando o aspecto  fundamental da contradición- a perpetuar o poder da oligarquía na nosa Terra. Situar o dilema na disxuntiva esquerdas-dereitas significa escamotear, consciente ou inconscientemente, a problemática real de Galiza. Asumir alternativas nacionalistas consecuentes é facer política de esquerdas. Por moita fraseoloxía revolucionaria que incorpore o españolismo, estará sempre adulterado con resaibos ideolóxicos de senso dereitista.

Fronte á Bases Constitucionais opoñen hoxe as forzas españolistas o Estatuto de autonomía. Outros queren unha solución intermedia entre ambas, chamándoa máis ou menos "Estatuto popular". ¿Pode ser viábel esta alternativa?

Un Estatuto é un Estatuto, e resulta paradóxico chamarlle popular. O erro derívase de interpretar como simplemente graduais as diferenzas entre o Estatuto de autonomía e as Bases Constitucionais. As diferenzas son de fondo. Parten de principios xurídicos en radical oposición. O Estatuto non cuestiona a usurpación de soberanía realizada por parte do Estado imperialista. O Estatuto baixa gratuitamente do poder soberano da metrópole, podendo esta revocar as competencias coa mesma gratuidade con que foron concedidas. As Bases Constitucionais considera ao povo galego como único titular da soberanía política. Ante a posibilidade dunha integración plurinacional, as competencias a esta reservadas virían do libre consentimento das distintas nacións que a compoñen. O proceso contemplado polo proxecto constitucional para Galiza, que no seu día defenderon as forzas integradas no fenecido Consello e que hoxe conta soamente co respaldo do Bloque, é o único vieiro que pode desembocar nas arelas de liberación nacional.

¿Coidas que os estatutos que agora se van discutir no III Plenario da AN-PG van ser un paso adiante a consolidación da mesma?

O funcionamento interno da AN-PG viña acomodándose deica ágora ós acordos tomados nos distintos plenarios. O longo de dous anos de existencia da Asemblea presentáronse varios conflitos, resoltos sempre polo sistema da máis pura democracia. Tódalas expulsións foron acordadas nos plenarios correspondentes, onde a maioría fixo valer as súas decisións fronte ás minorías. Sen que os estatutos que están en debate podan supoñer, unha vez aprobados, mingua da participación asemblearia, non cabe dúbida que axilizarán o funcionamento interno da AN-PG. Neste aspecto si representan un importante paso adiante na súa consolidación.

 

ENTREVISTA PUBLICADA NO "GUIEIRO" Nº 17, XULLO 1994, VOCEIRO DA UNIÓN DA MOCIDADE GALEGA

 

Deputado no Parlamento de Galiza polo Bloque Nacionalista Galego. Forma parte do Consello Nacional e da Comisión Permanente desde a fundación do BNG en 1982. Fora xa parlamentario polo BN-PG/ PSG sendo expulsado por negárense a xurar a Constitución, sendo na actualidade vice-presidente da mesa do Parlamento de Galiza. Bautista Alvarez é o único dos fundadores da UPG que sigue formando parte dela, cando se van cumprir -o 25 de xullo- 30 anos da súa existencia. É presidente da UPG desde o seu 1º Congreso en 1977.

POLÍTICA INTERNACIONAL

Abonda botarlle unha ollada a calquera xornal ou medio de comunicación para observar que no panorama internacional están xurdindo conflitos continuamente; como caracterizarías esta situación e que saídas lle ves?  

Hai unha agudización nas agresións do sistema capitalista que se concreta no incremento da desigualdade existente entre os países ricos e os pobres, entre aquelo que se deu en chamar países do 1º e do 3º mundo e esta é a contradición fundamental que existe neste momento, que aboca ao sistema económico a unha crise profunda, que se pode considerar irreversíbel e ten que levar á súa superación.

Entón, e partindo do que acabas de dicir, como atallar esta “nova orde internacional”, e xa que logo, cais sonos criterios que deben guiar unha política consecuentemente internacionalista? e, por certo,como valoras iniciativas tipo 0,7%?

Isto esixe unha solidariedade entre todos aqueles países que están afectados  pola dependencia dos países imperialistas neste momento. Esta solidariedade ten que ser fundamentada sobre os principios que postulen a superación do sistema capitalista. Non pode existir outra alternativa que pretenda perpetuar o actual modelo de produción, ou sexa -a produción capitalista, porque isto non lle pode dar solucións a ningún problema.

Respecto da segunda parte da pregunta, habería que perguntar se é o 0,7% do PIB (Produto Interior Bruto) que lle están roubando aos países dependentes ou é o 0,7% do PIB dos países desenvolvidos. Eu neste caso tería que repetir aquela afirmación feita pola premio Nobel da paz Rigoberta Menchú, cando pediu aos países imperialistas que non lle boten unha man aos países do terceiro mundo, o que solicita é que retiren esa man que lle teñen espetada nas gorxas e, polo tanto, isto paréceme unha hipocrisía que non trata de solucionar o problema, senón de alongalo dunha maneira indefinida sen tratar de erradicar todas aquelas causas que producen a situación de desigualdade a nivel internacional.

A repetida "coletilla" de "profetas do non" foi utilizada como arma para descualificar a nosa oposición ao modelo de Europa deseñado polo imperialismo (chamese CEE, Maästricht), poderias explicar as liñas mestras da nosa alternativa?

Tanto os países da Comunidade Europea como os representantes do estado español que asinaron a integración na CEE metéronnos como clientes e a nós non nos interesa estar como clientes, senón como socios: Este é o problema fundamental, cando isto se resolva, o BNG non dirá "non" a esa unión europea, senón a eles, as grandes transnacionais, os representantes do Bundesbank, dirán "non" a esta Europa solidaria que nós defendemos.

DEBATES NA GALIZA

Ultimamente soportamos un bombardeo desde diferentes posicións que nos fala de nacionalismos como movementos reaccionarios, cargados de irracionalidade. Estás de acordo con razoamentos deste tipo?

Non, desde logo. O nacionalismo sempre foi liberador, o que pasa é que hai moitos que teñen a teima de confundir nacionalismo con imperialismo e consideran o nacionalismo como a ideoloxía que sustentou o terceiro Reich, concretamente o nazismo, pero iso é puro imperialismo. O nacionalismo foi sempre liberador, un movemento progresista a nivel mundial e dentro dos países dependentes. Polo tanto esa cualificación é totalmente tendenciosa e nós non podemos aceptala en ningún momento.

Dende sempre entendemos a autodeterminación como un proceso, mais, como se materializa no día a día?

En primeiro lugar eu diría que dotándose de instrumentos que nos poidan conducir a ese obxectivo de soberanía nacional. Dotándonos de organizacións propias a todos os niveis, a nivel político, a nivel institucional, de organizacións de masas, etc. Polo tanto sería unha contradición defender dunha maneira teórica o principio de autodeterminación e ao mesma tempo apoiar ou ter militancia dentro de organizacións políticas e sindicais a nivel de estado.

Unha das loitas que máis simpatías esperta ultimamente entre a mocidade é a antimilitarista, que enfoque coidas ti que cómpre dar a esta loita na nosa nación?

Pois é moi difícil. En primeiro lugar, desde logo que un nacionalista galego ten que declararse por natureza antimilitarista, dado que a única saída que ten neste momento é coller as armas do exército español, que é un exército que está atacando ao noso país, e non é o exército de Galiza.  Agora, eu xa che digo que esta cuestión tamén a enfoco dentro dunha perspectiva global; e o problema é que nós, os oprimidos non podemos desarmarnos unilateralmente mentres continúen as agresións e a carreira armamentística dos países imperialistas. É dicir, sería algo (o desarmamento) que tería aplicación en contextos xeográficos e políticos diferentes ao noso. Por exemplo, falo agora concretamente do caso de Cuba, que se desarme Cuba, mentres exista unha potencia imperialista ao lado que a está agredindo continuamente, sería totalmente nefasto. Considero absurdo que houbese un movemento antimilitarista en Cuba neste momento. É dicir, que isto hai que contextualizalo sempre dentro duns límites xeográfico-políticos concretos e determinados, xa que non se pode facer unha avaliación en abstracto. Agora, como obxectivo, nós debemos camiñar cara unha sociedade desarmada onde desaparezan os conflitos bélicos, onde desapareza a violencia. Iso ten que ser obxectivo de todo movemento progresista e revolucionario.

Parece terse chegado ao final dunha etapa respecto á unidade do nacionalismo en canto ás organizacións que podan formar parte ou que podan sumarse á unidade. Consideras concluído o proceso e en que principios se debe fundamentar de cara ao futuro a unidade do nacionalismo galego?

O BNG sempre defendeu a unidade dos nacionalistas por propia definición da fronte patriótica. Nós consideramos que dentro dela non debe haber opcións exclusivamente partidarias, senón que deben convivir organizacións, partidos políticos, persoas independentes... , que defendan os principios mínimos do nacionalismo. Polo tanto desde este punto de vista hai que ter en conta que o BNG nace coa idea de ser unha alternativa unitaria e ser un proxecto común para todo o nacionalismo. Este é un proceso que se iniciou hai moitos anos, concretamente cando se criou o Bloque Nacional-Popular Galego (BN-PG) ou inclusive antes, cando se crea a Asemblea Nacional-Popular Galega (AN-PG) que tivo a súa reformulación no ano 1982 coa fundación do actual BNG, proceso que parece ser que neste momento se está culminando porque aquelas alternativas políticas que se definían como nacionalistas e estaban actuando á marxe do BNG, ou desapareceron, ou moitas delas se integraron.

En segundo lugar, respecto aos principios nos que fundamentar a unidade do nacionalismo galego, non son eu quen para adiantalos, porque están suficientemente definidos nas propostas que de maneira reiterada ten feito o BNG a todas as outras organizacións, dicindo que estaba disposto a abrir as súas portas e acoller a todos aqueles que subscribisen os principios de soberanía nacional, dereito de autodeterminación, etc. É dicir, primeiramente o recoñecemento de Galiza como nación e en base a isto, asumir coherentemente a defensa do dereito de autodeterminación nacional, loitando por conseguir a soberanía para o noso país, á marxe da concreción que cada unha das organizacións integradas dentro do BNG lle poida dar a esta soberanía nacional: independencia, estado federal, confederal, etc.

DARREDOR DA UPG

Cando estamos a celebrar o 30 aniversario do noso Partido, que pensas que a UPG ofreceu ao movemento nacionalista e ao povo galego?

Dunha maneira sintética hai que ter en conta que a UPG, como partido comunista, deu unha nova visión ao movemento nacionalista dentro do noso país, porque este foi un partido político que interpreta o nacionalismo, á luz da loita de clases a nivel internacional, algo que efectivamente non fora contemplado nos tempos pasados. Recordemos aquelas frases de Castelao que aparecen no “Sempre en Galiza" cando estaba en Badaxoz, di que se el fora andaluz ou extremeño forzosamente tería que ser socialista, pero como se atopaba nun país onde existen pequenos propietarios, onde non existen practicamente fábricas nas que os capitalistas explotasen aos seus obreiros, el forzosamente tiña que ser nacionalista. Pero claro, Castelao naquel momento non se decatara aínda de que o colonialismo é a forma que toma a explotación de clase nos países dependentes. E se efectivamente a colonización de Galiza -a dependencia de Galiza- é un produto do modo de produción capitalista, pois non cabe dúbida ningunha de que en primeiro lugar a UPG aporta unha nova visión -fundamental- para a interpretación da problemática nacional e, en segundo lugar, é aquel movemento, ideoloxía, que ataca directamente a raíz da nosa dependencia colonial.

E na actualidade que papel desempeña a UPG no seo do nacionalismo galego?

Pois coido que está contestada na anterior; interpretar o movemento nacionalista á marxe das causas que o producen podía ser un erro que hipotecase a saída do movemento nacionalista cara a conquista dos seus obxectivos. Por iso dentro do movemento nacionalista ten que haber opcións partidarias que teñan as ideas o suficientemente claras para non desviarse do camiño correcto para a conquista da soberanía nacional.

Xa para rematar; a UPG ten optado por relegar a un segundo lugar a súa afirmación pública, -especialmente desde as resolucións saídas no 3º Congreso, no que se decide impulsar a creación do BNG-. Isto está tendo efectos positivos para o nacionalismo galego no seu conxunto, mais non cres que iso pode ocasionar que a UPG se esclerotice?

Os obxectivos da UPG como partido político neste momento, por onde pasan? Pola revolución nacional-popular. Non está claro? Revolución que non vai facer unha soa clase social, senón que desde o punto de vista teórico se interpreta que é unha tarefa que ten que ser asumida por todas aquelas clases sociais que están agredidas polo imperialismo e pola dependencia, e non só son os obreiros, non só son os labregos, non só son os mariñeiros, senón que é a pequena e mediana burguesía e inclusive a grande burguesía -caso de que existira na Galiza-. É un obxectivo común a todas as clases agredidas e entón non o pode levar a cabo só o proletariado. A función do partido político é contribuír a este proceso de liberación nacional, á conquista de soberanía nacional, e entón cando ese obxectivo estexa xa logrado, poderían xurdir discrepancias entre as diferentes clases sociais que están interesadas en culminar este proceso. Pero o que resulta evidente é que se este obxectivo de liberación nacional é común a varias ideoloxías e a varias clases sociais, enténdese que unha organización proletaria responde aos intereses dos traballadores,  pero haberá outras organizacións que respondan aos intereses de outras clases sociais e entón non se pode poñer encima da mesa, neste momento histórico, as diferenzas que as poderían separar e que están interesadas no obxectivo común da liberación nacional.

 

ENTREVISTA INÉDITA REALIZADA EN XANEIRO DE 2005

 

A Unión do Povo Galego, partido integrado no BNG que cumpriu xa 40 anos desde a súa fundación, celebra os días 15 e 16 de xaneiro en Santiago o seu XI Congreso. A demanda dun novo Estatuto Nacional de Autonomía para Galiza será unha das claves dos debates que nos achega o seu presidente e líder histórico, Bautista Álvarez.

¿Que van debater na próxima cita congresual os militantes do partido que vostede preside?

O Congreso da UPG habería que inscribilo dentro dos congresos que celebran todos os partidos políticos coa particularidade de que a maior parte dos que fan os de dereitas teñen como obxectivo renovar os seus cargos e practicamente esta é unha función secundaria dentro da UPG. O máis importante é situar a nosa liña política, inmutábel desde a súa fundación, e acomodala aos tempos que estamos a vivir para poder darlle unha interpretación á realidade actual. É dicir, cómo se sitúa o nacionalismo galego fronte ao fenómeno da mundialización, un fenómeno vixente neste momento aínda que ten as súa raíces en tempos históricos pretéritos. En segundo lugar abordarase a discusión que neste momento existe nos niveis políticos españois a respecto da modificación tanto da Constitución española como dos Estatutos de Autonomía. Estas son as dúas claves fundamentais sobre as que debatirá a militancia do noso partido no Congreso que terá lugar a próxima fin de semana.

Como vostede mesmo di a reforma do modelo de Estado é un dos asuntos que centra o debate político ¿que defende a UPG?

En canto a principio político, nos defendemos que correspondendo a soberanía ás nacións, como nacionalistas que somos, deben ser estas as que tomen a iniciativa de definir aquelas competencias que son necesarias para defender esa soberanía. En segundo lugar, unha vez conseguido este obxectivo, habería que ir a unha reformulación da Constitución española. Cada partido político, cada organización nacionalista ten a súa vía segundo a situación social do seu propio país. Unha cousa é defender o principio de autodeterminación en Euskadi ou en Cataluña  e outra diferente e facelo en Galiza. Neste momento nós estamos defendendo un Estatuto Nacional de Autonomía e consideramos que debe ser diferente aos que podan ter Comunidades autónomas que non teñen un carácter nacional como o caso de Estremadura e Castela, porque, por exemplo, a respecto do idioma ou cultura a situación é diferente.

E ¿que opinión lle merecen as declaracións do secretario xeral do PSdeG, Emilio Pérez Touriño que dixo o pacto co BNG podía perigar pola súa posición en relación ao Plan Ibarretxe?

Non podo opinar porque hai tempo que pasei da tentación de ler as opinións que verten a través os distintos representantes dos partidos políticos. Eu xa sei que están na aceira de enfronte e que polo tanto non teñen nada que descubrirme, nin nada que aconsellarme. Non perdo o tempo con iso. Quizás sexa unha limitación miña pero na altura da vida na que eu me atopo xa non estou para esas bromas.

E unha persoa coa súa traxectoria, que viviu e protagonizou importante cambios políticos ¿ve agora posíbel un cambio de goberno na Xunta nas próximas eleccións?

É necesario e coido que o partido que está gobernando este momento Galiza, o PP, está o suficientemente deteriorado como para provocar un revulsivo popular que os expulse da responsabilidade que teñen neste momento. Aí está por exemplo a súa actuación no Prestige, a respecto da guerra do Irak e tamén a súa situación interna. Pero eu non son profeta e polo tanto non estou en condicións de poder adiviñar, profetizar o comportamento do pobo unha vez que sexa chamado as urnas pero desde logo o desexo do nacionalismo galego e que se produza ese cambio.

Despois dun profundo debate interno o BNG fixo público o seu posicionamento en contra da Constitución Europea…

E que non é unha Constitución Europea, aí está o problema e eu quero aclaralo. O que estamos a discutir non é unha Constitución europea é un Tratado de Unión. Non pode selo por definición pero está é a confusión que existe. Un xornalista tamén me preguntaba o outro día pola posición que toma o BNG, dicía que podía colocarnos nunha situación minoritaria e eu respondíalle coa seguinte observación, segundo as enquisas que se están realizando a maior parte do electorado vaise pronunciar polo si a este texto jurídico, sen embargo, resulta que máis do 90% descoñece totalmente o seu contido. Esta é a clave, a resposta popular no caso de que sexa afirmativa e unha resposta anodina que non responde a unha conciencia ou idea senón que é mecánica.

Pero, de xeito breve, ¿que elementos fan que vaian votar en contra?

Hai moitas críticas que se lle poden facer a este Tratado. Primeiramente consagra un tipo de economía, que xa aparece no Tratado de Roma, que inclusive pode entrar en contradición co estado, e a súa Constitución española. A Constitución española establece unha economía de libre mercado, non obstante permite, sempre que non vulnere o principio da libre empresa, unha economía pública por necesidades de carácter nacional. Isto non o tolera, por exemplo, este Tratado de Unión, pero sobre todo para os nacionalistas hai que algo resulta totalmente intolerábel e que foi sacado o outro día a colación polo presidente da comunidade autónoma de Estremadura, o Señor Rodríguez Ibarra que dixo que este Tratado europeo representaría unha vacina para os nacionalismo. Está claro que inmersas dentro deste texto van unhas definicións claramente antinacionalistas e polo tanto non pode ser asumido polo nacionalismo galego.

Xa para rematar, cando se fala do BNG, os da UPG sempre aparecen retratados como os malos da película ¿como explica vostede esta demonización que se produce dun partido que naceu na loita pola democracia e que ten na defensa dos dereitos do pobo a súa razón de ser?

Pero ¿malos para quen? A distancia cos que fan esa afirmación, de nós a eles, é a mesma que a que existe deles a nós. A UPG está disposta a dar pasos para achegar posicións sempre que os outros estean dispostos a dalos tamén. O problema é que a nosa renovación ou a nosa modernización nunca será suficiente mentres non abandonemos os nosos principios políticos. ¿Para quen somos os malos? ¿para os nacionalistas? Non, quen nos demonizan son os antinacionalistas por ser coherentes. Gustaríalles ter diante unha organización política máis maleábel de maneira que fose abdicando das súas posturas iniciais até chegar precisamente a unha posición fora do nacionalismo. Daquela deixariamos de ser os malos da película. Para Bush o demo e o satán era Sadam Hussein e para Sadam Hussein o demo é o presidente dos Estados Unidos. A mesma distancia hai de Washington a Bagdag que de Bagdag a Washington.

 

ENTREVISTA PUBLICADA EN "EL PROGRESO" O 6 DE XULLO DE 2008

 

Bautista Álvarez exerce de presidente da Unión do Povo Galego, pero bromea sobre o seu papel e di que está xubilado da acción política. Se cadra por esa distancia permítese falar con socarronería e libre de ataduras, aínda que recoñece que é disciplinado. «Calquera non o é, despois de ir ó seminario, á ‘mili’ e estar na UPG», ironiza.

O histórico dirixente do BNG Bautista Álvarez impartiu unha charla en Viveiro co gallo do corenta aniversario da restauración do Día da Patria Galega en 1968. Álvarez desvencella este feito do Maio francés, «que foi un enredo da pequena burguesía e que tivo un reflexo papanatista e de índole menor na universidade española. Álvarez lembra que a Unión do Povo Galego (UPG) organizou o Día da Patria para a introdución dun «movemento nacionalista axitativo no contexto da contestación social das folgas de Asturias e doutras actividades de oposición ao franquismo nos anos sesenta, situación na que Galiza non podía estar calada».

Este ano cúmprese medio século da creación do grupo ‘Brais Pinto’, que é un referente na cultura e na política galega e do que vostede foi membro fundador. Que pegada histórica deixou este colectivo?

Tivo, sobre todo, un significado político. Iniciamos a nosa andadura editorial coa publicación dun libro de poesía de Otero Pedrayo, pero no eido cultural non quedou unha pegada grande. ‘Brais Pinto’ serviu para xuntar en Madrid a xentes que defendían a organización do nacionalismo galego, como Ferrín, e derivou cara á recuperación da acción política e a fundación da UPG, fronte a grupos como o de Ramón Piñeiro e a editorial Galaxia, que se limitaban ao labor cultural.

Que obxectivos perseguían coa recuperación do Día da Patria?

A nosa intención non era só opoñernos á ditadura. Eramos e somos conscientes de que o problema da dependencia galega é histórico e remóntase até os tempos dos Reis Católicos. Claro que até finais dos setenta incluso o PSOE defendía o dereito á autodeterminación. Calquera lles fala deso agora.

Vostede preside un partido que segue a definirse como comunista. Despois da caída do muro de Berlín, ten sentido esa ideoloxía como modelo alternativo ao actual?

Todos os cambios sociais veñen motivados por razóns económicas. Galiza é unha colonia e o excedente da súa riqueza foi acumulado por unha clase social externa a nós, por nobres foráneos, a diferenza do que pasou cos terratenentes de Andalucía e Extremadura. Non pode haber soberanía política se non hai capacidade de impoñer criterios á economía privada. Por iso nos opoñemos ao modelo capitalista. Non hai nada eterno. Teño fe e creo na miña ideoloxía. Este sistema podería virse abaixo como froito das súas propias contradicións.

Un elemento central sobre o que se asentan os nacionalismos é a diferenciación polo idioma e a cultura. Están traballando neste eido os dirixentes do BNG dende a Xunta de Galiza?

Una nación está vencellada a un idioma, unha cultura e uns hábitos psicolóxicos. Se un día desaparece o idioma é difícil que poida existir un movemento nacionalista. Nós traballamos neso, pero dentro dos nosos límites, dos que nos impón o poder. O Estado anulou o primeiro apartado da nova Lei de Normalización Lingüística, que di que os galegos teñen o deber de coñecer o galego. Fanme graza os defensores do movemento ‘Galicia bilingüe’, que protestan polo dereito ao uso dos dous idiomas, pero só falan castelán, ou as empresas que recollen subvencións supeditadas ao uso do galego e despois protestan como se a axuda fora un dereito e non unha prima por desenvolver unha determinada actividade, neste caso referida á defensa do idioma.

Pero, non é posíbel a convivencia entre linguas?

O problema é que haxa unha lingua discriminada, que nese caso é o galego, que é o idioma que algúns teñen por inferior e que ten todo en contra. En Italia, por exemplo, os funcionarios teñen a obriga de coñecer o idioma que se fala en rexións do norte que non usan o italiano, aínda que non existe ningunha autonomía política. En cambio o galego segue tan asoballado coma sempre.

É homologábel a teoría do nacionalista coa súa aplicación práctica no Goberno galego?

A Xunta é un peón sen poder de transformación. O poder teno o capital. Hai que distinguir entre autonomía administrativa e política. Cando se ditou a Lei do Comercio Interior, sobre a que teoricamente temos competencia, foi anulada porque chocaba cun decreto do Goberno central. Ese é o modelo, pero é necesario gobernar para facer cousas para reforzar a identidade do país.

A súa xeración impulsou o nacionalismo no franquismo e na transición. Como ve o futuro da súa opción política?

O movemento nacionalista foise consolidando co paso do tempo, primeiro na ditadura e despois na fase da transición, na que defendemos a ruptura democrática, polo que expresamos a nosa negativa a xurar a Constitución. Algúns partidos, como o PSOE ou o PCE, que tamén apostaban pola ruptura, cambiaron o seu prantexamento. Os nacionalistas galegos fomos dos poucos que nos opuxemos á reforma. Despois veu a creación do BNG e o nacionalismo experimentou un pulo que temos que manter.

Como ve a perda de dereitos laborais que se consideraban irrenunciábeis ante as novas políticas da UE, que quere aplicar a xornada laboral de 65 horas e que dita unha dura directiva de emigración?

Non se lle poden pedir peras á maceira. A Unión Europea desenvolve o modelo vixente nos réximes capitalistas e esquece as políticas sociais. Agora queren alongar a xornada laboral, aínda que entre en contradición co desenvolvemento tecnolóxico, que permite aforrar tempo de produción. O que lles interesa é que o modelo renda o máximo posíbel, por riba de calquera dereito. A sociedade do benestar fixou unha serie de condicións laborais para evitar eclosións revolucionarias, pero agora hai interese en facer recortes que poden ser perigosos. Tamén se lle poñen obstáculos aos sen papeis, e esquecemos que nós fomos emigrantes con papeis que nos daban aquí. Hai que ser conscientes da aportación demográfica, non só laboral, da emigración. A demografía é un reflexo da situación económica dun país.

Será que xa non hai conciencia de clase...

Cada vez hai máis conciencia de clase. Ou agora vai resultar que Fidel Castro e Berlusconi pertencen á mesma clase, a clase política? Hai movementos sociais importantes, sobre todo en América do Sur, onde hai nacións proletarias. Os marxistas afondamos nas contradicións das clases, cousa que non fan partidos que se din de esquerdas como o PSOE, que non fomentan os cambios estruturais, senón o consumismo. Ao mellor nos atopamos co paradoxo de que a socialdemocracia se carga o Estado de Benestar creado no franquismo.

 

ENTREVISTA PUBLICADA EN "EL PROGRESO" O 1 DE MARZO DE 2013

 

Medio século de traballo no nacionalismo galego dálle autoridade para analizar o seu pasado, presente e futuro, ás portas dunha nova Asemblea do Bloque.

 

¿Como recibe un unha homenaxe destas características?

Pois con sorpresa, non o vou negar. En teoría ía ser só a presentación dun libro que recolle parte dos meus artigos políticos, pero montaron esta homenaxe por 50 anos dedicados ao nacionalismo.

Pero supoño que satisfeito, ¿non?

 Non me queda máis remedio que agradecelo, pero en realidade o que estou é acomplexado.

¿Porque?

Porque a miña contribución política non é un sacrificio, é unha vocación, por iso penso que non merezo isto. Para min o nacionalismo e unha forma de pensar, de contribuír á liberación da terra.

¿E cando comeza esa vocación en Bautista Álvarez?

Lembro que foi cuns 14 anos cando me dei de conta, ao escoitar que un idioma o falaba unha nación e un dialecto era unha forma de falar da xente que non tiña nación. Eu viña do rural, onde o español era unha imposición. Entón, tomei conciencia nacionalista.

¿Non houbo fraqueza nacionalista nestes 50 anos?

Non, non. Iso sería renunciar. Houbo momentos máis e menos optimistas, si, pero nunca traizoei esa forma de pensar e esa maneira de ser. É unha vocación, e a vocación nunca fraquea.

Clandestinidade, arrestos, xuízos no Tribunal de Orde Publica... ¿De que forma lle influíu aquilo?

Era unha época máis arriscada, na que pasei por case todas as comisarías galegas, e boa parte dos cárceres, incluído Carabanchel... Había perigo, é certo, pero tamén o hai hoxe, só que é distinto. O gran perigo hoxe e pensar que xa está todo feito.

¿Garda moito rancor?

Non, non. Gardo un criterio negativo respecto das persoas que foron represoras do nacionalismo galego. E non cito nomes...

¿E que lembranzas ten do grupo Brais Pinto?

Brais Pinto era unha forma de concretar unha loita por Galiza nun momento no que era moi difícil levala a cabo, no franquismo. Había xente que quería desvincular a Galiza da loita política e encauzala pola cultural, e logo estaba o resto. Brais Pinto pasou á historia non polo seu labor cultural, xa que apenas publicou catro ou cinco libriños que non inflúen na historia da nosa literatura, senón porque foi o núcleo onde naceu o nacionalismo galego da posguerra.

E de onde saíu tamén a UPG. ¿Que papel tivo a formación que fundou en Galiza en todos estes anos?

De todas as organizacións que xurdiron despois da Guerra Civil é a única que se mantén en pé. Só por iso xa merece certo respecto. Eu penso que o seu papel foi restaurar o nacionalismo galego dentro do país. Naquel momento apareceron moitas siglas, pero todas desapareceron, menos a UPG.

E agora hai quen a culpa de todos os males do nacionalismo galego.

Será a culpable, será... Pero igual tamén e problema daqueles que andaron bailando e pensando que o seu problema era cuestión de siglas e non de ideoloxía. Mire, a UPG ten uns defectos, eu son o primeiro en recoñecelo. As cualidades que vinculan a esquerda de todo o mundo son a crítica e a autocrítica. E esta ultima faltou en ocasións dentro da UPG.

Ás portas dunha nova Asemblea, ¿cara a onde ten que ir o BNG?

Cara aos principios fundacionais. Hai dúas formas de lograr un avance electoral: unha verdadeira, que é introducindo a ideoloxía na sociedade e sumar masa social primeiro, antes que a electoral; e outra secundaria, que é ir a aquelas expresións ideolóxicas que teñen mellor calado na sociedade, mellor acollida electoral, por dicilo dalgún xeito. Pero esa e unha vía trabucada, porque a sociedade ve un lobo que vén con pel de ovella. E incluso desemboca en que moitos nacionalistas queden desencantados ao ver na súa formación os mesmos comportamentos e actitudes que os dos seus inimigos. Esa é a reflexión do Bloque.

Enton, mellor poucos e bos que moitos e...?

O ideal son moitos e bos. Pero o que non se poden tolerar son intrusismos, e o BNG tivo un problema que foi meter moitos intrusos e arribistas. ¡Hai xente no Bloque que non leu os principios que o fundamentan! A xente ten que estar convencida, porque un militante non pode escoitar como un líder da fronte di nunha conferencia que non aspiramos a un Estado propio, que é un dos obxectivos fundamentais. Pode ser un Estado federal, confederal, etc... Pero non se pode renunciar a el.

¿Hai espazo para dúas frontes nacionalistas en Galiza?

Non. Fronte popular non pode haber máis que unha, que se compón de todas as ideoloxías diferentes, de todas as opcións políticas que defenden o carácter nacional do noso país. Pero aí cabe unha alianza de clases. Hoxe estamos loitando para ter pan na despensa; o día de mañá xa veremos a quen lle corresponde a mellor tallada. Pero aquí caben os que defenden o aborto e os que están en contra, xente a favor do matrimonio gai e en contra... Iso pertence a ideoloxía de cada quen. Pero o común de todos é Galiza como nación.

Estivo moitos anos no Parlamento galego. ¿Cre que cambiou tanto?

Eu non sigo hoxe en día a actividade parlamentaria, pero segundo me din, decaeu bastante. Antes tiña máis calidade.

Alí viviu o famoso 'zapatazo' de Beiras, do que están a piques de cumprirse vinte anos.

Aquilo foi unha simple anécdota. O problema é que se xulgue o labor dun Parlamento por iso, porque no fondo había un debate máis fondo sobre a lei electoral que nos quería coar Fraga. Fora un debate duro e áspero, e o ‘zapatazo’ tan só servíu para ocultar todo.

¿Como ve o divorcio actual da sociedade e da política?

Eu comprendo a xente. Os políticos fan unha interpretación desacertada, como se a crise fose produto dun Goberno ou dun modelo determinado, e non do sistema.

Texto: Martín G. Piñeiro